Yazan’ın uzun zamandır beklediği aile buluşması için geçen yıl İtalya’ya gitmesi gerekiyordu.
Ancak Londra’da okuyan 20 yaşındaki Suriyeli, bir Avrupa ülkesine gitmek için gerekli olan Schengen vizesi randevusu almayı başaramadı.
“İki ay boyunca denedim” diyor BBC’ye, randevu alınan web sitesine gece yarısı bile girdiğini ekleyerek. “Sabaha karşı 04.00’te, 05.00’te denedim ama randevu saati bulamadım.”
Sonunda pes etti ve ailesiyle görüntülü konuşmakla yetinmek zorunda kaldı.
Randevu günü ve saati bulmak konusunda sorun yaşayan binlerce insandan biri Yazan.
BBC, dünyanın dört bir yanından Schengen vizesi almak konusunda sorun yaşayan kişilerle konuştu.
Para karşılığında hızlı rezervasyon
Facebook ve Telegram gruplarında, Quora gibi internet forumlarında randevu bulmak için tavsiye veren insanlar var ve bunu para karşılığında yapıyorlar.
Randevu bulabilmek için karaborsaya başvurmak ve hızlı bir şekilde rezervasyon yapabilmek için yazılım geliştirmek, Schengen Bölgesi’ndeki 29 ülke için vize alma mücadelesiyle sıkça gündeme geliyor.
Covidle bozulan denge
Covid pandemisinin ardından, uluslararası seyahatlere olan talep tekrar arttı.
Avrupa Birliği (AB) 2023’te 10 milyon Schengen vizesi temin etti. Bu sayı 2022’de 7,3 milyondu.
Birleşmiş Milletler (BM) Turizm ofisine göre 2024’ün ilk üç ayında 285 milyon turist uluslararası seyahat gerçekleştirdi. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 20 daha fazla.
Schengen vizesi başvuruları, Avrupa hükümetleri adına bazı aracı kurumlar tarafından düzenleniyor. Başvuru sahiplerinden belge ve biyometrik verileri bu kurumlar topluyor.
TLSContact ve VFS Global isimli iki aracı ajansla iletişime geçtiğimizde internet sitelerindeki randevu aralıklarının, temsil ettikleri ülkelerin konsoloslukları tarafından belirlenip kontrol edildiğini söyledi.
AB Komisyonu sözcüsü Christian Wigand BBC’ye, Covid seyahat kısıtlamalarının bazı ülkeleri personel sayısını azaltmaya ve aracı şirketlerle olan sözleşmeleri iptal etmeye zorladığını, bunun da onları artan taleple başa çıkma konusunda daha az donanımlı hale getirdiğini söyledi.
AB Komisyonu’nun, randevu bekleme sürelerini azaltmak için, başvuruları işleme koyacak daha fazla personel almak amacıyla yakın zamanda yapılan 10 euro’luk vize ücreti artışı da dahil olmak üzere önlemler aldığını da belirtti.
‘ Vize alışverişi’
Seyahat eden kişilerin vize başvurusunu Schengen bölgesinde gidecekleri ülkeye, birden fazla Schengen ülkesini ziyaret edeceklerse seyahatleri boyunca en uzun süre kalacakları ülkeye yapmaları gerekiyor.
Bazı ülkelerin konsolosluklarına diğerlerine göre daha fazla başvuru olması nedeniyle, pek çok kişi, bazılarının “vize alışverişi” olarak tanımladığı bir yöntemi kullanarak vize almak için yüksek maliyetli mesafeler kat ediyor.
Hindistan Seyahat Acenteleri Federasyonu Başkan Yardımcısı Anil Kalsi, “İnsanlar hızla vize randevusu alabildiği herhangi bir ülkeyi seçmek zorunda kalıyor” diyor.
Bazı kişiler, AB kurallarına uymak için, esas gitmek istedikleri yerin yanı sıra daha fazla vize randevusu bulunan başka bir ülkeyi de ziyaret ederek daha fazla para harcıyor.
Bu yöntem genellikle randevu eksikliğine bir yanıt olsa da, AB Komisyonu’ndan Christian Wigand bunun bekleme sürelerinin artmasına neden olan bir faktör olduğunu söylüyor.
Geçen yıl randevu sıkıntısı sorulduğunda, Londra’daki Fransa Büyükelçiliği BBC’ye kapasitedeki büyük artışın vize alışverişini teşvik edeceğini söylemişti.
Ancak çoğu kişi için bu çok pahalı ve zaman alıcı ve karaborsa için bir fırsat yaratıyor.
Karaborsa ‘botları’
Londra’da yaşayan Mısırlı Nirvana, arkadaşının İtalya’daki düğününe gitmek için kara borsada vize randevusuna 100 pound (yaklaşık 130 dolar) ödediğini söylüyor.
Arkadaşının tavsiyesiyle kullandığı platformun “bot” kullanarak, para karşılığında başkaları adına randevu alabildiğini söylüyor.
“Dostları ve akrabalarının çoğu düğünü, zamanında vize randevusu alamadığı için kaçırdı” diyor.
Robot kelimesinin kısaltması olan “bot”, insan faaliyetini çok daha yüksek hız ve frekansta taklit eden bir bilgisayar programı. Karaborsa acenteleri bunları, randevular açılır açılmaz toplu rezervasyon yapmak için kullanıyor.
Üç ay boyunca bir konser için Hollanda’ya gitmek üzere Londra’da randevu ayarlamaya çalışan Lübnanlı Sirene, VFS Global sitesinde randevu oluştuğunda kendisine bildirim gönderecek bir botu indirmek için 30 £ ödedi.
26 yaşındaki kadın, bunun kişisel verilerini bir karaborsa acentesiyle paylaşmaktan daha güvenli bir seçenek olacağını umuyordu.
Aynı hizmeti sunan bir Telegram kanalı, müşterilere bir ila üç gün içinde randevu alacaklarını vaat ediyor.
Ancak binlerce kişinin bu bildirimleri almak için para ödediğini bilen Sirene’ye bot da yardım edemedi. Bildirimin ardından her baktığında randevu çoktan gitmişti.
“Bu acı verici bir süreçti ve sonunda pes ettim” diyor. Biletini bir yıldan uzun bir süre önce almış olmasına rağmen artık konseri kaçırmayı kabullendi.
Konsolosluklar ve vize acenteleri “randevu sahtekarlığıyla” mücadele etmek için teknolojiyi kullanıyor.
TLSContact BBC’ye, karaborsa yatırımcılarının işlerini zorlaştırmak için tek kullanımlık şifreler gibi şeyler kullandığını söyledi. Ayrıca öngörülebilirliği önlemek için yeni randevuların “rastgele paylaşılmasını” da otomatik hale getirir.
Benzer önlemler, BBC’ye randevu alan robotların “son derece ciddiye” aldığını söyleyen VFS Global tarafından da alınıyor.
‘Özel rezervasyon pencereleri’
Ahmet (gerçek adı değil) karaborsada faaliyet göstermediğini ancak karaborsanın nasıl işlediğini bildiğini söyleyen bir seyahat acentesi sahibi.
Bazı karaborsacıların ve müşterileri için randevu arayan seyahat acentelerinin, vize aracı kurumlarının çalışanlarıyla yakın ilişkiler kurarak hızlı randevu aldığını iddia ediyor. Bu çalışanların randevuların açıklanacağı kesin saatleri ve tarihleri ??açıkladığını söylüyor.
“İki taraf arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, seyahat acenteleri veya karaborsa satıcıları beklenen randevu açıklanma süresinden kısa bir süre önce özel bir pencereden yararlanabilir” diyor.
Vize randevusuyla ilgili karaborsa hakkında bilgi sahibi olan farklı kaynaklardan benzer iddialar duyduktan sonra BBC, yorum almak üzere hükümetler adına hareket eden vize aracı kurumlarıyla temasa geçti.
TLSContact, iddiaların yanlış olduğunu ve “muhtemelen kendilerine güvenilirlik yaratmaya çalışan karaborsacılardan kaynaklandığını” söyledi:
“Randevu masalarımıza, kurumumuzdaki çok sınırlı sayıdaki üst düzey çalışanımız erişebilmektedir. Hareketleri, IT sistemlerimiz ve temsil ettiğimiz resmi vize birimleri tarafından yakından takip ediliyor.”
VFS Global Orta Doğu ve Kuzey Afrika Başkanı Ariprasad Viswanathan, BBC’ye şirketin “bu tür bir suistimal hakkında hiçbir bilgisi olmadığını ancak konuyu araştıracağını” söyledi.
VFS, “özel rezervasyon pencerelerinin” olmadığını ve “randevu aralıklarının herkese aynı anda açıldığını” söylüyor.
AB Komisyonunun vize operasyonlarını izlemede bir rolü olsa da Wigand, aracı kurumların sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini ve AB kurallarına ve vize kanunu hükümlerine uymasını sağlamanın AB üye devletlerinin sorumluluğunda olduğunu söylüyor.
